Jan-Kees van Wijnen

Valincidenten leiden bij ouderen vaak tot een heupfractuur. Dit betekent veel persoonlijk leed voor degene die het overkomt, en zorgt bovendien voor zware zorglast en hoge zorgkosten. De heupairbag Wolk speelt een belangrijke rol om dit te voorkomen. Voor Jan-Kees van Wijnen was zijn betrokkenheid bij de doorontwikkeling van het eerste concept de aanzet om zich breder bezig te houden met zorginnovatie en om te zorgen dat succesvolle innovaties worden gedeeld.

Dat goede ideeën voor de zorg niet meteen tot goede resultaten in de dagelijkse praktijk leiden, is nog geen reden er niet in te investeren. Ouderenzorgaanbieder tanteLouise ziet juist grote meerwaarde in samen met ontwikkelaars optrekken om een in theorie goed idee door te ontwikkelen tot een oplossing waaraan de cliënten van de organisatie heel veel kunnen hebben.

Lang ontwikkelproces

Samen met het bedrijf Wolk heeft tanteLouise een lange weg afgelegd voor de ontwikkeling van de heupairbag met diezelfde naam, maar daarvan plukken de cliënten en de organisatie nu de vruchten. “Het is al acht jaar geleden, 2014 dus, dat ik een korte publicatie zag over de Wolk en ik weet nog dat ik toen dacht: ‘Wow, als dat eens zou kunnen werken’. Een heupairbag die bij de val van een oudere voorkomt dat die zijn heup breekt. Ik was toen de enige die reageerde op dat bericht en zo kwam ik met het bedrijf in gesprek.”

De eerste reactie was echter teleurstellend, want de heupairbag was in opgeblazen vorm, bij een val dus, dermate dik dat weliswaar iemands heup werd gespaard, maar dat de nek een knik maakte die voor grote nekschade kon zorgen. Jan-Kees haakte echter niet af maar bleef in gesprek met het bedrijf. “In 2015 was er een nieuw prototype en dat was al veel beter. Maar het draagcomfort onder de kleding liet te wensen over en bovendien was de heupairbag niet wasbaar. Omdat bij ouderen sprake kan zijn van incontinentie was dit wel een voorwaarde.”

 

Succes en kennisdeling

Uiteindelijk bleek een ontwikkelproces van vier jaar nodig voordat tanteLouise, als eerste aanbieder van ouderenzorg, vijftig exemplaren bestelde. “Bij toepassing daarvan zagen we direct een halvering van het aantal heupfracturen. Iets waarover ook de medewerkers zeer te spreken waren, want het betekende een lagere zorgvraag. Een heupfractuur betekent tweehonderd uur extra zorg. En je ziet mensen achteruitgaan. Dit leidt tot grote onvrede en zelfs slapeloze nachten bij zorgmedewerkers, die zich afvragen of ze iets hadden kunnen doen om een val te voorkomen.”

Onderzoek in samenwerking met het LUMC leidde tot een wetenschappelijke publicatie. “We besloten dat we de resultaten die we met de toepassing van de heupairbag bereikten breder moesten uitdragen. Dus zetten we het programma Anders Werken in de Zorg op om collega-zorgaanbieders in ons werkgebied West-Brabant te inspireren om bewezen zorgtechnologie ook toe te passen. Dat lukte goed en al snel volgden Friesland, Zeeland, Utrecht, Drenthe en steeds meer regio’s.”

Anders Werken in de Zorg beperkte zich niet tot de heupairbag, maar kreeg al snel betrekking op meer voorbeelden van waardevolle zorgtechnologie. “Hierbij geven we aan wat de do’s en don’ts zijn om tot succesvolle implementatie te komen. En we organiseren werkplaatsen voor zorgmedewerkers, om te voorkomen dat het op bestuurlijk niveau blijft hangen. Dan zie je dat de toepassing van innovaties in veel instellingen succesvol kan zijn. Bij iedere innovatie doen we in samenwerking met kennisinstituut Vilans onderzoek naar wat die oplevert in termen van meerwaarde voor cliënten en medewerkers en besparing van zorgkosten. Dat helpt organisaties heel goed om een afweging te maken over de inzet ervan.”

 

Steeds meer goede voorbeelden

De krapte op de arbeidsmarkt in de zorg speelt een belangrijke rol in de inzet van zorgtechnologie. “Het aantal ouderen stijgt en het aantal medewerkers daalt. We moeten dus slimmer werken. De heupairbag is daarvan een goed voorbeeld. Niet alleen omdat dit heupfracturen voorkomt, maar ook omdat die mensen zelfstandiger maakt. Dat scheelt kostbare zorgtijd. Een ander mooi voorbeeld is de Helpsoq, bedoeld om het aantrekken van een steunkous te vereenvoudigen. Dat kan met deze toepassing inderdaad veel sneller, maar er is wel nog iemand nodig om het te doen. Dus zijn we met het ontwikkelbedrijf in gesprek over doorontwikkeling die het voor de cliënt zelf mogelijk maakt om dit te doen.”

Weer een ander voorbeeld is een slimme bedsensor, geplaatst onder het matras. “Die vindt gretig aftrek want hij bespaart de nachtdienst veel werk. Die ziet op de smartphone of de cliënt slaapt, gekeerd moet worden of onrustig is. Hiermee personaliseer je de zorg in de nachtdienst. Je kunt er ook de route van de ochtendzorg mee aanpassen aan het ritme van de cliënten. De bedsensor is zelfs mee geweest met de Lourdesreis die we ieder jaar voor cliënten organiseren. Als medewerkers en cliënten zo met een innovatie omgaan, dan weet je dat die werkt.”

Wat kunnen we nog van jou verwachten op het gebied van zorgverslimmen?

“Blijven doorgaan met het verkennen van opties en het implementeren van dingen die bijdragen aan het vergroten van de zelfstandigheid van de cliënt, een arbeidsbesparing opleveren en de zorgkosten verlagen. En stappen zetten om te zorgen dat Anders Werken in de Zorg een landelijke stichting wordt waarin we ook een leercommunity gaan vormen.”

 

Wie vind jij een echte zorgverslimmer?

“Het IFOZ, het InnovatieFonds OuderenZorg, een samenwerkingverband van zorgverzekeraar CZ en vier zorgorganisaties bedoeld om meer tempo te maken met innovaties in de zorg.”

 

Wat doe je als je even niet bezig bent met het verslimmen van de zorg?

“Ik heb maar één gebrek en dat is Feyenoord. Dus: voetballen of voetbal kijken. Verder heb ik een gezin met drie tieners, die ik tijdens vakanties graag iets van de wereld wil laten zien.”