Thérèse van Amelsvoort

Vroege onderkenning van psychische problemen is essentieel als basis voor een succesvolle ontwikkeling van jongeren. Daarbij mag de knip tussen de kind & jeugd- en volwassenenpsychiatrie iemand niet in de weg zitten. In de inloopcentra onder de naam @ease is daarom iedereen van twaalf tot 25 welkom. Anoniem bovendien, wat stigmatisering voorkomt.

Het idee voor @ease vindt zijn oorsprong in Australië, waar prof. Pat Mcgorry in samenwerking met de Australische overheid de organisatie Headspace opzette. “Ik kende zijn onderzoek naar de waarde van snel hulp bieden in de eerste episode van een psychose. Daarvan leerden wij dat je bij een psychose eerder moet ingrijpen dan we op dat moment deden. Maar we leerden ook dat de bestaande knip tussen kind en jeugd en volwassenenpsychiatrie, bij het bereiken van de achttienjarige leeftijd, optimale behandeling hindert. De eerste tekenen van een psychose ontstaan al op jonge leeftijd, en die beginnen niet altijd met stemmen of wanen maar soms ook met slecht slapen, somberheid of teruggetrokken gedrag. Die knip is echt een kunstfout, ik wil er ook niet aan mee werken.”

Daarom besloot Thérèse samen met Rianne Klaassen (opleider en kinder- en jeugdpsychiater bij Levvel in Amsterdam) tot de oprichting van @ease. Startsubsidie van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars maakte het mogelijk om in Maastricht een eerste, en in Amsterdam een tweede inloopcentrum op te zetten. Inmiddels zijn er in zeven gemeenten tien van zulke inloopcentra en wordt hard gewerkt aan uitbreiding.

Open voor iedereen

Deze inloopcentra zijn er voor iedereen van twaalf tot 25 jaar die – anoniem, zonder afspraak en gratis – wil praten over iets waar hij mee zit. “We proberen de klachten te normaliseren waar mogelijk- ‘het is oké om je even niet oké te voelen’- maar interveniëren waar nodig. Jongeren waren niet alleen betrokken bij de opzet van @ease, de naamgeving ervan en de inrichting van de inloopcentra. Ze zijn er ook als – door professionals gecoachte – vrijwilliger beschikbaar om met iedereen die binnenloopt in gesprek te gaan. “De vrijwilligers zijn deels studenten en deels ervaringsdeskundigen. Van die laatsten horen we vaak: ‘Ik wou dat dit er was toen ik het moeilijk had’. De jongeren die er komen, praten over uiteenlopende zaken als ruzie thuis, financiële zorgen, de weg naar hulp niet weten te vinden en – heel vaak – suïcidale gedachten.”

Onderzoek

Aan het aanbod in de inloopcentra is ook wetenschappelijk onderzoek gekoppeld. “We vragen naar stress en naar de ervaren kwaliteit van leven. Ook sociaal functioneren en suïcidaliteit komen altijd aan bod. De data worden via een iPad digitaal verzameld. We hebben al data van meer dan 1.200 gesprekken, die al tot drie wetenschappelijke publicaties hebben geleid.” Het doel is de jeugdhulpverlening vriendelijker en toegankelijker te maken. “Alle aanbieders doen hun best, maar ze hebben allemaal hun eigen bureaucratische procedures. En cliënten zijn er niet anoniem. Dat zijn jongeren bij ons wel en dat voorkomt stigmatisering. Bovendien haalt onze beschikbaarheid druk van de reguliere zorg af.”

Wat onder de vlag van @ease gebeurt, is relatief goedkoop en vermijdt de kloof op achttienjarige leeftijd tussen de kind en jeugd- en volwassenenpsychiatrie. “Het biedt een vorm van ondersteuning in de wijk of stad die jongeren heel direct ten goede komt. Bovendien is de peer-to-peer support die er wordt geboden echt de toekomst voor het ontlasten van de zorg. Daarnaar verrichten we ook kosteneffectiviteitsonderzoek.”

Wat kunnen we nog van jou verwachten op het gebied van zorgverslimmen?

“Verdere uitbreiding van wat nu is opgezet: meer peer support, en meer transitieteams in de strijd tegen de kloof tussen kind & jeugd- en volwassenenpsychiatrie. Grenzen wegnemen maakt ruimte voor innovatie. Daarnaast wil ik werk maken van betere samenwerking tussen de gehandicaptensector en de ggz.”

Wie vind jij een echte zorgverslimmer?

”Michiel Vermaak. Hij is een arts verstandelijke gehandicapten die een lans breekt voor deze doelgroep, inclusief ‘straatdokter’ zijn en hij heeft zijn eigen zorgconcept ‘’jouw dokter’’ opgericht. Hij gaat buiten de gebaande paden om het voor zijn doelgroep op te nemen.”

Wat doe je als je even niet bezig bent met het verslimmen van de zorg?

“Sinds kort roeien. Ook veel naar de sportschool gaan en wandelen. En reizen naar Italië, iets wat ik van jongs af aan al gedaan heb. Ik kwam er als kind al veel, we hadden een tante die er woonde.”