Jeugdzorg in Nederland: hoe staat het er voor anno 2023?

Staatssecretaris van Ooijen sprak van een grenzeloze groei die niet langer te organiseren en betalen valt. Naar zijn mening wordt er te veel gewezen naar de overheid en de jeugdzorg zelf, waar jongeren met milde problematiek meer opgevangen moeten worden vanuit het sociale netwerk, zoals ouders en sport-, muziek- en sociale verenigingen. Deze uitspraak dat te veel kinderen ondersteuning krijgen, ontving veel maatschappelijke kritiek. Er wordt onder andere vanuit maatschappelijke welzijnsorganisaties betoogd dat de stijgende zorgvraag gevolg is van toenemende stress en problematiek onder jongeren. Deze jongeren maken zich steeds meer zorgen om zaken zoals klimaatverandering, betaalbaarheid van woningen en toegankelijkheid van onderwijs.

Wanneer komt de politiek nou echt in actie?

In het politieke landschap is er bewustzijn van de enorme urgentie rondom het aanpakken van de druk op de jeugdzorg. De Eerste en Tweede kamer hebben in de afgelopen jaren diverse spoeddebatten gevoerd en herhaaldelijk de regering een deadline gesteld om de hervormingsagenda jeugd en financiële kaders met gemeenten af te spreken. Echter heeft dit tot nu toe geen concrete resultaten of duidelijke acties opgeleverd. Sharon Stellaard, promovendsus Vrije Universiteit Amsterdam, spreekt in haar onderzoek naar beleidsvorming rondom jeugdzorg zelfs van een ‘boemerangbeleid’. Uit haar onderzoek blijkt dat de hervormingsagenda primair wordt bepaald aan de hand van onbedoelde gevolgen van het voorgaande beleid. Hiermee worden problemen vooruitgeschoven en is er weinig werkelijke vooruitgang in jeugdzorg de afgelopen 40 jaar.

Hoewel er onlangs (eindelijk!) een conceptversie overeen is gekomen voor een hervormingsagenda, inclusief financiële kaders voor de komende jaren in de jeugdzorg, zijn de reacties vanuit betrokken partijen hier gematigd positief over. Er is duidelijk nog genoeg werk aan de winkel.

Welke ontwikkelingen zien we bij jeugdzorgaanbieders?

Wij zien wij dat jeugdzorgorganisaties veel moeite hebben met deze trage ontwikkelingen rondom de hervormingsagenda. Zij willen graag meewerken aan de transformatie van de jeugdzorg en deelnemen aan de diverse initiatieven, maar zonder financiële middelen en een duidelijk doel kunnen zij hieraan geen uitvoering geven. Dit levert vervolgens flinke vertraging op van de hoognodige transformatie van de jeugdzorg.

Een van de grootste problemen op dit moment zijn de wachtlijsten in de jeugdzorg. Het goed leveren van zorg en in zorg nemen van jeugdigen is een grotere uitdaging door de krappe arbeidsmarkt en drukkende budgetten bij jeugdzorgaanbieders. Andere ervaren problemen die efficiëntie van zorg en goede zorglevering in de weg zitten zijn onder andere:

• Weinig (of geen inzicht) in wachtlijsten, overige processen en data.
• Knelpunten van stakeholders in het verwijzingsproces.
• Weinig uniformiteit in samenwerking met andere zorgaanbieders.
• Inzicht in de in-, door en uitstroom van cliënten is onvoldoende.
• Geen inzicht in (regionale) clientreizen.

Er heerst een zichtbare behoefte bij jeugdzorgorganisaties om wel door middel van data hun eigen processen en zorgaanbod te verbeteren om meer tijd en geld te kunnen besteden aan het primaire doel: het leveren van zorg voor kinderen en gezinnen.

Hoe moet het nu verder?

Hoe moet het nu verder met de aanpak van de wachtlijstproblematiek? Het belangrijkste punt is dat de overheid en gemeenten tot een goede uitvoering van de hervormingsagenda komen waarmee de uitvoerende partijen (Gecertificeerde instellingen, jeugdzorgaanbieders e.a.) werkelijk aan de slag kunnen.

Jeugdzorgaanbieders kunnen zelf ook al stappen zetten. Allereerst kunnen jeugdzorgaanbieders aan de slag gaan met data-initiatieven om te komen tot inzichten in bijvoorbeeld wachtlijstproblematiek in je eigen regio. Op basis van deze data-initiatieven kunnen jeugdzorgaanbieders vervolgens de knelpunten in hun eigen processen identificeren en gaan aanpakken.

Er zijn in de afgelopen jaren veel initiatieven geweest die niet of moeizaam van de grond zijn gekomen. Het wordt tijd om mens, data, systeem en proces samen te brengen in een aanpak die ook rekening houdt met quick wins en nieuwe perspectieven. Het is tijd voor een effectievere actie voor een betere jeugdzorg!

Wil je meer weten over dit onderwerp?

Wil je meer weten over dit onderwerp? Blijf op de hoogte van de blogreeks via onze nieuwsbrief rondom wachtlijstproblematiek in de jeugdzorg. In deze reeks gaan wij het hebben over ervaren obstakels in het wachtlijstproces, het bundelen van data als oplossing, wachttijd verzachten, aanpakken van regionale cliëntreizen en verbeteren van door- en uitstroom van jeugdigen.