Integraal Zorgakkoord

Om deze (toekomstige) uitdagingen aan te kunnen als maatschappij, zijn er in het Integraal Zorgakkoord (IZA) afspraken gemaakt over het betaalbaar, toegankelijk en kwalitatief houden van de zorg. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van passende zorg. Het kabinet heeft daarvoor afspraken gemaakt met gemeenten en een groot aantal maatschappelijke partijen binnen en buiten de zorg. Ze zijn vastgelegd in het Integraal Zorgakkoord (IZA). Hiervoor is van 2023 tot en met 2027 € 2,8 miljard beschikbaar gesteld.

Ook zal er worden geïnvesteerd in digitalisering en gegevensuitwisseling. Slimme digitale oplossingen moeten bijdragen aan het aangenamer maken van het werk van zorgprofessionals. Zo is er in 2024 € 9,3 miljoen beschikbaar voor de elektronische verpleegkundige overdracht. Daarmee zijn (wijk)verpleegkundigen minder tijd kwijt aan administratie.

Stijgende zorgpremie

De grotere vraag naar zorg in combinatie met hogere lonen en inflatie resulteren opnieuw in een stijging van de zorgkosten in 2024. Om deze kosten te kunnen dekken gaat de premie van de basisverzekering in 2024 met ongeveer € 12 per maand omhoog. De totale zorgpremie in 2024 stijgt daarmee gemiddeld tot € 149 per maand. Dit is de hoogste stijging sinds 2008. Het eigen risico is opnieuw bevroren op € 385.

De zorgtoeslag wordt in 2024 maximaal € 127 per maand. In 2023 werd de zorgtoeslag eenmalig verhoogd vanwege de dalende koopkracht. Deze verhoging vervalt in 2024.

Zorg en ondersteuning voor ouderen

Het kabinet trekt in 2024 € 345 miljoen uit voor het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor ouderen (WOZO). Met dit programma worden ouderen ondersteund om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te wonen, zelfredzaam te blijven en meer gebruik te maken van technische innovaties die hen ondersteunen in het dagelijks leven.

Daarnaast zijn twee omstreden bezuinigingen in de ouderenzorg uitgesteld, omdat plannen hiervoor nog onvoldoende waren uitgewerkt. Verder wordt het budget voor de uitvoering van de langdurige zorg verhoogd met € 220 miljoen, omdat steeds meer mensen een beroep doen op de langdurige zorg.

Mooie trends naar meer thuis wonen, maar personeelstekorten leiden tot schaarste en veel druk op het huidige personeelsbestand. Hoe mooi is het als de ondersteuning van ouderen met digitalisering en inzet van robots zou kunnen zorgen voor een verlaging van de werkdruk van zorgverleners.

Toegankelijke jeugdzorg

In 2024 wordt voor de jeugdzorg in totaal € 1,45 miljard beschikbaar gesteld. Dat geld gaat naar de gemeenten. Tegelijkertijd zijn er maatregelen opgenomen in de Hervormingsagenda jeugd. In dit plan hebben de rijksoverheid, gemeenten, aanbieders, professionals en cliëntenorganisaties afspraken gemaakt die moeten leiden tot een beter werkend jeugdzorgstelsel. Voor de uitvoering hiervan is in 2024 en 2025 respectievelijk € 91 en € 95 miljoen uitgetrokken. Naar verwachting zullen de afspraken zorgen voor een besparing van € 374 miljoen.

Enkele voorbeelden van deze afspraken zijn:

• specialistische zorg beter organiseren voor de meest kwetsbare kinderen;
• duidelijke keuzes over de reikwijdte van de jeugdhulp;
• meer en beter wijkgericht werken, waardoor de hulp en ondersteuning aan gezinnen op een overzichtelijkere manier aangeboden wordt.

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO)

Voor de Wmo wordt er een inkomensafhankelijke eigen bijdrage ingevoerd. Het kabinet hoopt hiermee de druk op gemeenten om Wmo-voorzieningen beschikbaar te houden te verminderen.

Meer aandacht voor preventie

Het kabinet zet opnieuw in op preventieve gezondheidsmaatregelen. In 2024 wordt er € 13,9 miljoen beschikbaar gesteld voor het verstrekken van subsidies ter bevordering van de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de curatieve geestelijke gezondheidszorg.

Samenwerken aan slimmere zorg

De grote uitdagingen waar de zorg de komende jaren voor staat, vergen creatieve en (zorg)verslimmende oplossingen, zodat er meer tijd beschikbaar komt voor de zorg. Als gevolg van de personeelstekorten en verzwaarde administratieve lasten, zijn zorgorganisaties veelal bezig met pleisters plakken in plaats van innoveren. Terwijl innovatie juist kan bijdragen aan het behouden van personeel en het verslimmen van processen. Werkplezier is juist belangrijk en het verminderen van bijvoorbeeld de administratielast kan daaraan bijdragen. Want efficiënt ingerichte processen leiden niet allen tot lagere zorgkosten en hogere zorgkwaliteit, maar ook tot het behoud van medewerkers.

Samen met een aantal Medicore consultants, waaronder Duncan Vermeer, onderzocht Carola waar zij na de invoering van het ZPM de software en processen zo konden optimaliseren dat er sneller, meer en beter inzicht zou komen. De ‘Rondrekenrapportage ZPM’ is daar één van de uitkomsten van.

Rondrekenrapportage ZPM

“De Rondrekenrapportage ZPM brengt onder meer informatie over consulten, het facturatieproces, onderhanden werk en uitval samen in één rapportage waardoor je sneller een breder inzicht krijgt in het financiële plaatje,” legt Duncan Vermeer, Medicore consultant bij Tenzinger, uit. “Voorheen moest ik verschillende rapportages handmatig samenvoegen in Excel, wat veel tijd kost. Maar met de nieuwe rapportage kan ik snel de omzet bepalen zonder meerdere rapportages aan elkaar te hoeven koppelen. Dit maakt het bijvoorbeeld makkelijker om het omzetplafond per koepel van zorgverzekeraars te bewaken,” vertelt Carola. “Hoewel het even zoeken was voordat we de juiste combinatie van rapportages en data vonden, is alles nu geïntegreerd in de nieuwe rapportage. Hierdoor kunnen alle contractafspraken worden bewaakt en kan de omzet in één keer in de boekhouding worden verwerkt.”

Vecozo koppeling

Ook de koppeling met Vecozo bespaart veel handmatig werk. Deze koppeling maakt het mogelijk om met één druk op de knop facturen aan te leveren bij Vecozo en de retourinformatie – de beoordeling van de factuur – van Vecozo in te lezen in Medicore. “Eerder moest ik onze facturen in batches downloaden vanuit Medicore en daarna uploaden naar Vecozo. En daarna de retourinformatie downloaden vanuit Vecozo en uploaden in Medicore. Dat waren natuurlijk heel veel stappen, die veel schaarse tijd kostten. Nu gaat dat met één druk op de knop automatisch.” Duncan voegt er aan toe dat het behalve sneller, ook minder foutgevoelig is.

Naast de genoemde verbeteringen, werken Ready for Change en Medicore ook aan het optimaliseren van enkele formulieren en brieven. “Deze aanpassingen variëren van kleine tot uitgebreidere veranderingen en passen in de weg die we samen zijn ingeslagen,” vertelt Carola. Duncan herkent Carola daar helemaal in. “Ze denkt altijd een paar stappen vooruit en gaat steeds heel pragmatisch en doelgericht aan de slag om verbeteringen door te voeren die bijdragen aan het verhogen van de efficiëntie.”

Over Ready for Change

Ready for Change is een zorgorganisatie voor gespecialiseerde ambulante verslavingszorg (S-GGZ), gespecialiseerd in de behandeling van verslaving (alcohol, drugs en/of gokken) en aan verslaving gerelateerde angst- en stemmingsstoornissen.

Het begint al met de ogenschijnlijk simpele vraag hoe je inzicht krijgt in je (regionale) wachtlijsten. Realtime wachtlijstdata ontbreekt vaak en zonder deze data is er geen inzicht en daardoor kan er onvoldoende gestuurd worden. De praktijk laat zien dat er veel ‘onnodige’ administratieve handelingen verricht worden, zoals het bijhouden van eigen Excel lijstjes die niet gedeeld worden tussen verwijzers en zorgaanbieders. Iedereen probeert naar eer en geweten te handelen en deze wachtlijsten zo goed als mogelijk aan te pakken. Maar er ontstaat onvermijdelijk ruis tussen zorgaanbieders en verwijzers vanwege het handmatig bijhouden van wachtlijstinformatie. Daarnaast blijft het tijdrovend en foutgevoelig om handmatig al die data te verzamelen en actueel te houden in Excel. En, het voldoet niet aan de privacy wetgeving, want je kunt het wel afschermen met rollen en rechten wie wat mag zien, maar in de praktijk gebeurt dit weinig.

Kortom, het is een enorm karwei om in Excel je wachtlijstinformatie bij te houden en daarmee tot enigszins betrouwbare stuurinformatie te komen. Hoe maak je dit makkelijker?

Welke knelpunten ervaren zorgaanbieders met wachtlijstdata?

Om deze vraag te beantwoorden, moeten we drie knelpunten overwinnen die het belemmeren goede stuurinformatie te krijgen uit wachtlijstdata. Deze knelpunten zijn:

• Er is geen realtime inzicht in de wachtlijsten is. Zonder extra hulpmiddelen is het namelijk een onmogelijk karwei om deze gegevens automatisch uit meerdere bronnen te halen. Als je bijvoorbeeld met meerdere zorgorganisaties samenwerkt, dan moet de data voor wachtlijsten uit meerdere ECD’s (of andere bronnen) komen. Om dat samen te brengen is ontzettend complex. Ook binnen een zorgorganisatie is vaak wachtlijstinformatie al gefragmenteerd geregistreerd. Elke locatie of afdeling heeft vaak een eigen wachtlijst, en vaak ook nog eens in een Excel lijstje in plaats van vanuit het ECD.
• Het tweede knelpunt brengt ons bij de vraag hoe moet worden omgegaan met jongeren die op meerdere wachtlijsten staan bij meerdere jeugdzorgaanbieders. Jongeren die zich bij meerdere zorgaanbieders aanmelden, komen automatisch op meerdere wachtlijsten te staan zonder dat jeugdzorgaanbieders onderling dit van elkaar weten, laat staan een gemeente. Dit vertroebelt het zicht en blokkeert daardoor een gemeenschappelijke aanpak om wachttijden te verkorten.
• Knelpunt drie betreft het onderling uitwisselen van wachtlijstgegevens. Tot nu toe is het voor alle partijen onbegonnen werk om op basis van juiste, gemeenschappelijke informatie samen te werken. Onvoldoende standaardisering van informatie (bijvoorbeeld gemeenschappelijke definities van wachtlijsten/wachttijden), het (onvermijdelijke) gebruik van verschillende informatiesystemen (zoals ECD’s) en het ontbreken van een platform waarop deze informatie gebundeld en gedeeld kan worden; het zijn allemaal factoren die hobbels vormen bij regionale samenwerking rondom wachtlijsten. Vaak worden bijvoorbeeld ook appels met peren opgeteld, zoals cliënten voor interne wachtlijst versus een externe wachtlijst (nieuwe cliënten). Zie dan maar eens je krachten te bundelen als er onvoldoende gemeenschappelijke informatie is om een beslissing over te nemen. Wat kun je doen om deze problemen op te lossen?

Drie tips om je wachtlijstdata te verbeteren en meer inzicht te krijgen

Om inzicht te krijgen in je wachtlijstdata en om de kwaliteit van deze (wachtlijst)data te verbeteren kun je aan een aantal knoppen draaien. Een belangrijke randvoorwaarde is dat het versterken van je stuurinformatie en processen alleen goed werkt als je datakwaliteit voldoende op orde is. Deze knoppen zijn:

Creëer een goede data-infrastructuur
Een goede data-infrastructuur is essentieel om informatie uit te wisselen tussen zorgorganisaties. Zowel voor je eigen zorgorganisatie als in samenwerkingsverbanden is het belangrijk dat je een goede data-infrastructuur neerzet waarbij de wachtlijstinformatie (bijvoorbeeld cliëntgegevens en aanmeldinformatie) kan uitwisselen met betrokken partijen, zodat dit niet meer handmatig per mail (of post) verstuurd hoeft te worden. Een centraal dataplatform kan hiervoor uitkomst bieden.

Wissel regionaal data uit door middel van een dataplatform
Met een centraal dataplatform kun je realtime inzicht krijgen in je wachtlijstinformatie en deze informatie snel en makkelijk delen met andere stakeholders. Als je dit regionaal organiseert met andere zorgaanbieders, dan heeft dat – ook al is het heel complex – grote meerwaarde voor een jongere en behandelaar. Denk bijvoorbeeld aan het kunnen voorspellen van een piek in behoeften aan een bepaalde therapievorm. Of bijvoorbeeld aan het effectief inzetten van vroegtijdige interventies om escalatie te voorkomen. Door te analyseren waar de grootste behoeften liggen en welke interventies het meest effectief zijn, openen zich nieuwe deuren voor verbeterde capaciteitsplanning, betere samenwerking met andere jeugdzorgaanbieders en betere preventie. Hierdoor kunnen jongeren beter en sneller de zorg krijgen die ze nodig hebben, waardoor de wachttijden kunnen dalen.

Gebruik standaarden
Belangrijk punt om te vermelden is dat je moet werken met standaarden, zoals overeenstemming in definities van wachtlijsten en wachttijden en bestaande technieken om informatie te kunnen uitwisselen. Zo hoef je niet voor elke stap opnieuw het wiel uit te vinden. Als je vervolgens de data-infrastructuur op orde hebt, kun je mooie stappen zetten om datagedreven werken te gaan werken!

In de snel veranderende wereld van data en Artificial Intelligence (AI), is er ook steeds meer aandacht voor de ethiek. En dat is maar goed ook, want we zijn het verplicht aan patiënten en cliënten om respectvol en rechtmatig om te gaan met data. Dat vindt ook Marieke van Dijk, die zich de kritische luis in de pels van Tenzinger noemt. “Wij willen data gebruiken om de zorg te verslimmen, maar hoe doen we dat op een goede en rechtmatige manier en hoe houden we voldoende rekening met de belangen van zowel opdrachtgevers als van cliënten, zonder innovatie te blokkeren. Dat zijn ingewikkelde vragen.”

Karin Hagoort is teammanager Innovatie bij de Psychiatrie afdeling van UMC Utrecht. Haar team gebruikt bijvoorbeeld data uit het EPD om om een slimme manier de zorg te verbeteren. “Met data science kunnen we voorspellen welke patiënten een grotere kans hebben om op te knappen van bepaalde behandelingen of bij welke patiënten de kans groter is op agressie.” Daarnaast werkt Karin aan haar proefschrift over het succesvol implementeren van innovaties en veranderingen in de GGZ, wat een complex en steeds veranderend landschap is.

Een innovator en een FG samen in een podcast over ethiek, data en innoveren; dat belooft een spannend gesprek. Want belemmert een kritische luis niet vaak innovatieve ontwikkelingen? Of is het juist de innovator die sneller en meer wil en de FG daarin maar ‘lastig’ vindt? Je hoort het in deze podcast, waarin we Karin en Marieke een ethisch dilemma voorleggen om zo tot de kern te komen; want wat ís ethiek eigenlijk? En hoe ga je daarmee om als je met AI en data innoveert?

Luister de podcast hieronder of via je favoriete podcast app!

Welke stakeholders zijn er binnen de jeugdzorg en wat is hun rol?

In het jeugdzorglandschap hebben we de volgende stakeholders:

• Verwijzers: Dit zijn de maatschappelijke organisaties zoals huisartsen, buurtteams, Ouder- en Kind-teams, maar ook gecertificeerde instellingen die jongeren mogen doorverwijzen naar (hoog)specialistische jeugdzorg. Als een jongere behoefte heeft aan specialistische jeugdhulp, dan komt deze eerst bij een verwijzer terecht voor een eerste inventarisatie van de zorgvraag. Daarna wordt de jongere verwezen naar het aanmeldloket van de desbetreffende specialistische aanbieder.
• Jeugdbeschermers: Zij begeleiden jongeren in hun zorgreis, op het moment dat ouders daar niet toe in staat zijn. Zij werken vaak voor een gecertificeerde instelling, die een jongere mag doorverwijzen naar een zorgaanbieder. Jeugdbeschermers kijken wat in het belang is van de jongere en zijn ondersteunend aan een gezin. Of ze zijn het eerste aanspreekpunt indien het gezag onder hun verantwoordelijkheid valt.
• Jongere: Dit is de centrale persoon waar het allemaal omdraait. In steeds meer situaties draait het om een probleem in de gezinssituatie, waardoor de jongere behoefte heeft aan zorg.
• Zorgaanbieder: Dit is de partij die op basis van een indicatie zorg mag leveren aan een jongere.
• Financier: Dat is de verantwoordelijke gemeente die betaalt voor de geleverde zorg, op basis van een afgegeven toewijzing.

De verwijzer

Verwijzers ervaren in het huidige systeem van verwijzen diverse knelpunten, waardoor ze een hoge werkdruk en administratielast ervaren. Zo vindt er veel communicatie op dit moment nog per e-mail, telefonisch of soms zelf per fax plaats. Dit is dan niet altijd een veilige wijze van communiceren conform de AVG. Daarnaast ondervinden verwijzers dat ze onvoldoende (realtime) inzicht hebben in het beschikbare zorgaanbod. Een belangrijke behoefte van verwijzers ligt in inzicht krijgen in wachttijden en het aanbod van zorgaanbieders.

De jeugdbeschermers

Jeugdbeschermers werken voor een gecertificeerde instelling, en begeleiden jongeren in hun zorgtraject op het moment dat ouders daar niet toe in staat zijn. Zij ervaren een zware administratieve last in het proces van verwijzen en begeleiden van jongeren naar de juiste zorg. Naast het gegeven dat er veel communicatie per e-mail en telefonisch plaatsvindt, moeten zij vaak ook veel en vaak uitgebreide rapportages schrijven (wat kan oplopen tot 27 pagina’s), wat logischerwijs leidt tot een hoge administratielast. Als zij inzicht zouden hebben in de wachtlijsten, dan kan daarmee de administratieve lasten al flink verlaagd worden. De behoefte van jeugdbeschermers is inzicht krijgen in de wachttijden en een substantiële verlaging van de administratieve lasten.

De jongeren

Jongeren ervaren lange wachttijden, zonder dat er duidelijk perspectief is op welk termijn zij kunnen starten met hun zorgtraject. Daarnaast ligt de oorzaak van een zorgvraag vaak binnen de gezinssituatie of sociale omgeving van een jongere, en niet zozeer op de jongere zelf. Naar mate de digitale mogelijkheden binnen de zorg exponentieel toenemen, groeit de behoefte van jongeren (en hun familie, sociale omgeving) om inzicht en regie te krijgen op hun eigen zorgproces. Idealiter zouden zij daar zelf ook nog op willen sturen. Gezien de groep met betrokkenen relatief groot is, wordt het goed afschermen en beheren van clientinformatie steeds belangrijker. Daarbij is het belangrijk dat de juiste toestemming wordt gegeven, voor wie wat mag zien. Al met al is de behoefte van jongeren om regie en inzicht op hun eigen zorgproces te krijgen.

De zorgaanbieders

Bij zorgaanbieders zitten de eerste knelpunten in het aanmeldingsproces. Hierin zijn de rode vlaggen vaak niet herkenbaar of worden deze te laat gesignaleerd. Daarnaast zorgt de AVG-regeling ervoor dat bij gegevensuitwisseling de zorgaanbieders beperkte informatie van de jongere mogen ontvangen en inzien tijdens de wachttijd. De zorgaanbieders hebben hierdoor niet altijd een heldere zorgvraag in beeld. Dit brengt het risico met zich mee dat de jongere niet voor de juiste behandeling op de wachtlijst staat en lastiger aansluitende ondersteuning kan ontvangen tijdens het wachtproces. Jongeren met complexe problematiek worden überhaupt minder snel aangenomen, omdat er vooraf onzekerheid is of de financiering voor deze zorg gaat rondkomen. Bij de jongeren die al in zorg zijn, is de uitstroom laag. Dat zorgt voor ophoping in de zorgketen en weinig ruimte voor nieuwe instroom. Vanuit deze ervaren knelpunten is er bij zorgaanbieders de behoefte aan meer inzicht in data van wachtlijsten, inzicht in de door- en uitstroom processen en de knelpunten binnen deze processen.

De financier

De financiers (gemeenten) hebben geen of weinig inzicht in de wachtlijsten van zorgaanbieders en beperkt inzicht in de zorgvraag in de regio. Er vindt ook weinig (wachtlijst)informatie-uitwisseling plaats tussen zorgaanbieders en gemeenten. Door gebrek aan inzichten en gegevensuitwisseling kan er niet gestuurd worden op het verdelen van de druk over de zorgaanbieders en de jongere hiermee sneller passende zorg te kunnen bieden in de regio. Vanuit de financier is er behoefte aan inzicht in wachtlijsten van zorgaanbieders.

Wat is er nodig om samenwerking en gegevensuitwisseling te stimuleren?

De meeste knelpunten ontstaan door te weinig inzicht en beperkte gegevensuitwisseling. Daarom is er genoeg ruimte voor optimaliseren van de samenwerking tussen verschillende instanties en (zorg)organisaties. Dit zorgt voor een optimale inzet van het beschikbare zorgaanbod, door bijvoorbeeld de mogelijkheid om de juiste match te maken tussen zorgvraag, behandeling bij een organisatie en mogelijk lagere wachttijd. Om de wachtlijsten en wachttijden inzichtelijk te maken en gericht te kunnen sturen op verbeteringen van knelpunten, zal er een data oplossing in moeten worden gezet die gegevensuitwisseling, AVG-proof, mogelijk maakt.